TetChajèr is a Haitian blog that reviews and analyzes political music, especially "Mizik Engagé." It also explores Haitian Creole grammar, explains Haitian proverbs, shares historical narratives, and hosts a community forum for discussions on cultural and current events.
Chante "Lafimen" pa Manno Charlemagne sèvi ak lafimen kòm yon metafò pou opresyon ak kontwòl. Li reprezante fason moun ki gen pouvwa ap peze ak domine lòt moun, simaye laperèz ak konfizyon. Chante a montre kijan pèp la ap soufri anba fòs opresyon sa yo, men li ankouraje moun rete konsyan epi pa kite tèt yo kontwole.
Lafimen la vle di sistèm manipilatif ki eseye avèg pèp la pou kenbe yo sou kontwòl. Men, chante a ensiste tou sou enpòtans lit la, menm si li difisil. Malgre tout kalamite yo, li gen espwa ke gras ak rezistans ak detèminasyon, viktwa ap rive, menm jan lannuit toujou fè plas pou lajounen.
An rezime, "Lafimen" pote yon mesaj sou fòs opresyon nan sosyete a epi sou nesesite pou kanpe kont yo, avèk konfyans ke libète ap vini malgre obstak yo.
Mèsi Manno Charlemagne pou kontribisyon ou.
Ti Sentaniz se yon ti fi ki sòti nan yon zòn andeyò. Fanmi li twò pòv, kidonk yo voye li ale viv ak yon fanmi nan vil pou li ka ede nan kay la. Moun ki pran l' la pwomèt yo ap pran swen li, bay li manje, epi fè l' ale lekòl. Men reyalite a se yon lòt bagay...
Lavi Sentaniz plen tribilasyon. Li leve bonè chak maten, al chèche dlo ak bèfè, fè manje, netwaye kay, epi okipe pitit fanmi an. Pandan jounen an, li tande lòt timoun ap jwe deyò epi al lekòl, men pou li menm, pa gen okenn repo. Si l' fè yon ti erè, yo joure l' epi bat li san kè sansib.
Maurice Sixto rakonte istwa a ak yon ton ironik, fè espektatè a ri pandan li revele jan fanmi sa yo malmennen ti moun yo pran kòm restavèk. Sixto montre kijan Sentaniz pa janm jwi okenn avantaj nan kay kote li ye a: yo manje sou do l', men li menm li rete grangou, yo fè l' travay tout jounen, men li pa janm jwenn yon mo dous ni lanmou.
"Si Sentaniz te fè nenpòt ti erè..." Fanmi an t'ap joure l':
"Ou pa bon ditou, Sentaniz! Lè w'ap lave asyèt, ou toujou bliye savon! Ou sòt tankou bèf!"
"Si m' pa t' fè mizè pou pran ou, ou t'ap mouri nèt andeyò!"
Lè yo ba li yon tas manje, se yon bagay tou senp: ti dlo mayi frèt. Pandan tan sa a, fanmi an ap manje bon vyann ak diri. Kèk fwa, pitit kay la al fè bagay ke Sentaniz pa ta janm jwenn chans fè, tankou jwe ak jwèt, gade televizyon, oubyen fè manje ki bon gou pou tèt yo.
Maurice Sixto itilize humour, ironie, ak imaj poètik nan travay li pou denonse ipokrizi nan sosyete a. Li montre kontradiksyon ki genyen nan pratik kote yon fanmi di y'ap "ede" yon timoun, men an reyalite y'ap itilize l' kòm esklav. Sentaniz pa t' yon travayè; se te yon viktim k ap chèche lanmou, yon timoun ki vle jwenn yon chans pou jwi lavi.
Istwa "Ti Sentaniz" fè nou reflechi sou eksplwatasyon timoun, inegalite sosyal, ak move tretman moun ki pi fèb nan sosyete a. Se yon fòm kritik sosyal ki toujou rete djanm jodi a, pandan plizyè òganizasyon kontinye lite kont restavèk ak lòt fòm esklavaj modèn nan peyi Ayiti.
Sixto’s lodyans pa t' sèlman rakonte istwa, yo te sèvi kòm yon fòm konsyans sosyal. Li itilize lang Kreyòl avèk yon gwo sans detaye ak ritmik ki fè espektatè yo santi doulè ak enjistis Ti Sentaniz ap viv, pandan y'ap ri pou tèt yo pa kriye.
